А ВӦРЫС ЫПЪЯЛӦ-СОТЧӦ

 

Колӧ жӧ вӧтасьны татшӧмторсӧ. Весиг эз эскыссьы кодкӧ асылӧ Ӧльӧксанлы, вӧт али вемӧс вӧлі. Сэки садьмӧм бӧрас выльысь зілис вежӧртны войся вӧтсӧ кильчӧ вылас куритчигмоз петӧм бӧрын. Керкаас жар да котшӧс дук вӧснаыс бӧр унмовсьны он жӧ нин вермы-а. Кӧть эськӧ шондіыс муртса на вӧлі лӧсьӧдчӧ петны. Но и ывлаас эз вӧв кокньыдджык лолавнысӧ. Дженьыдик гожся войыс эз вай ыркыдлунсӧ жарысла да тшын сора сынӧдысла пӧдны заводитӧм вӧр-ваыслы. И со бара ылі вӧртас сайсянь тшына ру пыр кутіс кыпӧдчыны доналӧм шондіыс. Весиг тӧвру некодарсянь эз пӧльыштлы. Векджык шонді петігӧн сійӧ вӧрзьӧдлывлӧ чӧв ланьтӧм сынӧдсӧ да ӧдйӧджык зільӧ садьмӧдны недыр кежлӧ унмовсьлӧм вӧр-васӧ. А талун и тӧвру абу. Сідзкӧ, бара кутас пӧжны да некутшӧм кокньӧд оз ло му вылын олысь ловъя ловъяслы. Быттьӧ скӧрмӧма таво гожӧмнас пӧжысь-шонтысьыс мувывса вылӧ да кӧсйӧ накажитны найӧс кутшӧмкӧ грекысь. И вӧр-ваыс со раммӧма-нюкыртчӧма. Мӧдлапӧвса парма-расъяс оз лӧзавны коркӧя моз, а тшына сынӧд вӧснаыс, быттьӧ гудыр стеклӧ пыр, муртса тыдыштӧны. То ӧтилаын, то мӧдлаын вӧр весьтас кыпӧдчӧны тшын сюръяяс. Сотчӧ-сотчӧ пармаыс, сиктсаясӧс удысь-вердысьыс, шогсьыс пальӧдысьыс, вын-эбӧс сетысьыс.

Кодкӧ сиктса олысьяс пиысь кужис ӧмӧй тулыснас на чайтлыны, мый татшӧмӧн лоас гожӧмыс. Быдӧн мӧвпаліс-надейтчис, мый Енмӧн сетӧм дженьыдик шоныд каднас удайтчас быдтор быдтыны да бура заптысьны кузь тӧв кежлӧ. Надейтчыны ӧнія сьӧкыд каднас сӧмын ас вылад ёнджыкасӧ и лоӧ. А со тай нӧ став надеяыс пракмуніс. Видз вылын туруныс ва ямӧм бӧрас сідзи и эз удит кыпӧдчыны да подувсяньыс косьмыны-нярмыны кутіс. Ропмунісны картупель коръяс. Скӧттӧ кыдзкӧ-мыйкӧ, гашкӧ, тӧвйӧдны верман, а картупельыд кӧ оз ло, кыдзи сытӧг кузь тӧвсӧ вуджан. Со и майшасьӧмӧн видзӧдлывлісны сиктсаяс тшына енэж вылас, оз-ӧ кодарсянькӧ кымӧр кыпӧдчы да пӧттӧдз юктӧд жарысла кувны нин заводитӧм вӧр-васӧ. Но лун бӧрся лун сідзи и эз збыльмыны налӧн надеяясыс.

А ӧнтая вӧтыс кырлӧдлӧмӧн кырлӧдлӧ Ӧльӧксанлысь морӧссӧ. Быттьӧ коркӧя важ керкаас на, коді ӧні важӧн нин абу, енув пельӧсын пукалӧны шонъянӧйяс бать-мамныс, быттьӧ абу кувлӧмаӧсь, а Ӧльӧксан на водзын мыжмӧм морт моз сулалӧ. Быттьӧ дивитӧны-кӧритӧны Ӧльӧксанӧс бать-мамыс, мый ӧні сиктса войтыр оз ай-мамъяс моз овны, вунӧдны кутісны важ тӧлка оласногсӧ, вежавидзӧмлунсӧ. Быдӧн ӧніяяс пиысь асланьыс зільӧ синны да кыйӧдӧ курыштны, мый омӧля куйлӧ. Дивитӧны и дивитӧны Ӧльӧксанӧс шонъянӧйяс бать-мамныс, сійӧ пӧ быттьӧкӧ ас сиктсаясыскӧд оз кӧсйы мӧвпыштлыны сы йылысь, мый талунъя олысьясыс колясны асланыс челядьлы, внукъяслы. Бырӧдӧмӧн бырӧдны пӧ кутінныд сиктгӧгӧрса вӧр-ванытӧ, коді ӧдва ловъя нин да бӧрдӧмӧн бӧрдӧ та вӧсна. И чуньяснаныс грӧзитӧны Ӧльӧксанлы бать-мамыс, мый оз пӧ позь сэсся тадзи овны, ыджыд грек пӧ вермас суны.

Мӧвпалӧ Ӧльӧксан ӧнтая вӧт йывсьыс и шемӧс босьтӧ сійӧс. Мый водзын нӧ татшӧм вӧтыс? Али нӧ збыльысь оз сідзи ов, мый весиг со мӧдар югыдсаяс сы вӧсна кутісны майшасьны? А, гашкӧ, сідзи и эм да. Ачыс Ӧльӧксан ӧд абу жӧ андел. Олӧ сідзи, кыдзи велӧдӧ ӧнія олӧмыс. Быдсяма ногыс сюсьмӧдчывны да пӧръясьыштны ковмывлӧ. Мый вӧчан? Мӧд ногыс дьӧбӧ колян. Он кӧ ачыд ас вӧснаыд, некод тэ вӧсна талун оз тӧждысь. Мӧдарӧ, тэнӧ на пайкны кыйӧдӧны и вылісянь, и улісянь. Со и лоӧ сюсьмӧдчыны, мед ловйӧн кольны ӧнія ненога олӧмас. Мед сэсся сійӧс колӧкӧ дивитӧны. Кӧть эськӧ и дивитнысӧ ёнасӧ нинӧмысь. Оз жӧ дзик ӧткымын моз гусясь. Но и Ӧльӧксан ӧні кутіс дӧзмывлыны, кор оз нин сӧмын карсаяс, а сиктсаяс кутісны пузувтӧмӧн пузувтны ас вӧр-васӧ, медтыкӧ налы сюрліс-а, а мый лоӧ водзӧсӧ, некодӧс ёнасӧ оз майшӧдлы.

Збыльысь ӧд ай-мамъясыд идӧраӧсь вӧліны, быдтор налӧн вӧлі стӧча артыштӧма, овлісны ӧтсӧгласӧн, мӧвпалісны и водзӧ йылысь. А ӧні мый вӧчсьӧ? Эз сідз-тадз уськӧдчывны Ӧльӧксанлы вӧтын бать-мамыс. Но эз ӧд талунсянь заводитчы тайӧ ненога олӧмыс.

Гашкӧ, буретш сійӧ лунсяньыс, кор налӧн сиктысь ӧткымын кокни шомъяс, кодъяс шуисны асьнысӧ выль олӧм стрӧитысьясӧн, босьтчисны разьны вичконысӧ, коді сулаліс нӧрыс вылын да аслысногӧн мичмӧдіс сиктнысӧ. Кӧть эськӧ унаӧн, торйӧн нин нывбабаяс, паныд вӧліны, но кокни руа войтырыд некодлысь эз кывзысьны. Нинӧмла пӧ йӧзсӧ дурмӧдны. Ми пӧ разям вичкосӧ да лэптам кирпичьяссьыс скӧт карта. Ӧльӧксан сэки шег кодь на вӧлі, но йиджтысьӧма тай, мыйлакӧ, сылӧн паметьӧ вичко кисьтӧмыс. Дерт, некутшӧм скӧт карта эз удайтчы кыпӧдны. Важ мастеръясыд сэтшӧм зумыда тэчлӧмаӧсь вичкосӧ, мый кирпичьясыс эз кӧсйыны торъявны ӧта-мӧдсьыс. Но ярмӧм войтырӧс тайӧ нӧшта ӧзйӧдіс, найӧ ёнджыка скӧрмисны да ӧдйӧджык зілисны кисьтны вичкосӧ.

Сідзи сэсся уна во чӧж и куйліс гӧрда-еджыда рӧма кирпича-изъя сорасыс сиктшӧрса мыльк вылын, кытчӧдз сійӧс эз новлыны выль туй стрӧитанінӧ. Но и асьнысӧ вичко кисьтысьяссӧ ёрис жӧ, тыдалӧ, Енмыс. Некод на пиысь пӧрысьӧдз эз ов да бур ногӧн эз кув. Кодкӧ лыйсис, кодкӧ ваӧ вӧйис, кодкӧ биын сотчис. Вӧлӧма на пӧ, кӧнкӧ, Медыджыдыс, шӧпкӧдчисны бӧрынджык ас костаныс сиктса олӧма войтыр.

Но сиктас олӧмыс сійӧ кадсяньыс эз жӧ нин лад вылас пуксьыв. Важся войтырыс, сиктыслӧн мыджӧдыс, коді кулі сьӧкыд удж вӧснаыс, кодӧс лагеръясын сісьтісны, коді война вылын пӧгибнитіс. А натӧг бырны-вошны кутіс важ тӧлка-лада олӧмыс. На бӧрын быдмӧм йӧзыс мӧд ногӧнджык нин кутісны овны. Идӧртӧмӧсьджык, кокниджык оласногаӧсь, веськодьджыкӧсь кутісны лоны. Кытысь нӧ сэсся бур олӧмыс чужас?

Дерт, ӧти кадӧ, война бӧрас ёна сёрӧн, кыпӧдчыштны нин кутіс сиктыс. Уналаын зарниӧн лӧсталысь керъясысь выль стрӧйбаяс сярвидзны мӧдісны, асфальтӧн вевттьӧм туйяс нюжалісны, бурджыка кутісны пасьтасьны асьныс сиктса олысьяс. Ставӧн сэки кокниджыка лолыштісны. Лад вылӧ пӧ олӧмыс вӧлисти пондіс пуксьыны. Но сэсся бара выліас кыткӧ вӧрзис и бара дзуртысь телега моз мӧдӧдчис сиктас олӧмыс. Некымын воӧн ӧти бӧрся мӧд сотчисны сиктса столӧвӧй, почта, школа, кӧні велӧдчылісны талунъя войтырлӧн батьясыс, пӧльясыс да пӧльясыслӧн пӧльясыс на. Но медся ыджыд ускӧттьӧыс лои сэки, кор сотчис зэв важся кык судта больнича. Та бӧрын сиктсаяслы ковмис ветлӧдлыны бурдӧдчыны некымын дас километр сайӧ, райцентрса больничаӧ. Но ӧд он на быдысь сэтчӧ веськав. Со и унаӧн дугдісны видзны асьнысӧ, ковмис налы виньгыртны да непӧраӧ мунны тайӧ свет вывсьыс мӧдар югыдас. Сэсся коркӧ сиктын стрӧитісны выль клуб. Вевт улӧдз нин вайӧдісны. Радлуныс мыйта вӧлі сиктсаяслӧн, торйӧн нин том войтырлӧн. Лоас пӧ кӧні гажӧдчыны. Но буретш восьтӧм водзвылас сійӧ бара ӧзйис да тшын йыв кайис. И бара кодлӧнкӧ бур вылас надеяясыс пракмунісны. Бара ӧткымынӧн кутісны шуасьны, збыльысь пӧ ёрӧма Енмыс миянлысь сиктнымӧс. Ӧд лыддьыны кӧ, буретш сійӧ жӧ воясас кымын олан керка сотчис, мый йылысь сиктсаяс эз ёнасӧ радейтны казьтывлыны. И некодӧс нин сійӧ кадсяньыс эз кут шензьӧдны, кор кӧнкӧ тшын сюръя заводитліс кыпӧдчыны, кодкӧ биас пӧдліс либӧ сотчыліс, кодлӧнкӧ тӧкӧтьӧӧн чишмунліс пӧль-пӧчьясӧн на чӧжӧм эмбурыс. Велалісны нин, тыдалӧ, йӧзыс миритчӧмӧн овны. Нинӧмӧн сэсся найӧс он вӧрзьӧд.

Мӧвпалӧ та йылысь Ӧльӧксан да ыджыд скӧрлун чужӧ сылӧн сьӧлӧмын. Дась весиг кучкавны кодсюрӧӧс ас сиктса пиысь, веськаліс кӧ ӧні сы шӧрӧ. Да ӧд ёнджыкасӧ асьныс талунъя ненога олӧмсьыс мыжаӧсь. Збыльысь, вывті веськодьӧсь, вывті идӧртӧмӧсь. Ачыс сійӧ нэм чӧжыс плӧтникаліс. Ӧні эськӧ позьӧ нин шойччыштны, но пыр на черӧн да пилаӧн ветлӧдлӧ. Гӧгӧрвоӧ, кутшӧм абу кокни кыпӧдны зумыд да мича стрӧйба. Сулавны эськӧ сылы уна-уна во да гажӧдны аслас мичлуннас йӧзлысь сьӧлӧмъяссӧ. Но тӧкӧтьӧӧн кодлӧнкӧ дурка олӧм вӧсна тшын йыв кайӧ сэтшӧм сьӧкыд уджӧн вӧчӧмторйыс. Кыдзи та бӧрын кутан пыдди пуктыны тайӧ йӧзсӧ, кодъяслы веськодь ставыс.

Со нӧ кыдзи таво тулыснас вӧлі. Кайліс Ӧльӧксан пармаӧ зарава вийӧдыштны да ӧттшӧтш пывсян кер вылӧ вӧрсӧ видзӧдлыны. Тӧдӧ вӧлі ӧтилаысь ичӧтик пожӧма яг. Сэтчань и мӧдӧдчис. Мӧдысьджык, кер билет босьтӧм бӧрын, мед позис тӧдӧмӧн нин пӧрӧдчыны. Воис сэтчӧ да шемӧсмис аддзӧмторсьыс. Пӧрӧдӧмаӧсь сылысь ягсӧ. Но эз пӧрӧдӧмсьыс ло забеднӧ. Майбыр, вӧртӧ тӧдӧ. Аддзас выль пожӧмаин. Нюкыртіс сьӧлӧмсӧ сыысь, кыдзи пӧрӧдчӧмаӧсь налӧн жӧ сиктысь стрӧитчан бригадаса войтыр, кодъяс выль мастерскӧй кӧсйӧны вӧлі панны. Быттьӧ лёк гундыр прӧйдитӧма ягӧдыс. Сӧмын кер дінъяссӧ, кӧні ни ӧти ув абу, и чукӧртӧмаӧсь. А йывъясыс, кодъясӧс эськӧ пес вылӧ позис пилитны, сідзи и кольӧмаӧсь туплясьны. Абу весиг чукӧртӧмаӧсь. Кутшӧм нин сёрни лыс-лап идралӧм йылысь. Вомӧныс прӧйдитны он вермы. А татчӧ кольӧм шойччан будка дорас мыйта тыртӧм сулеяыс. Дерт, код юрӧн уджалӧмаӧсь. Эз вермы терпитны сэки Ӧльӧксан да нарошнӧ ветліс стрӧитчысьяс дінӧ.

— Видзӧдлі, видзӧдлі, кыдзи пӧрӧдчӧмныдӧсь! — скӧрпырысь шыӧдчис сійӧ бригадир Митипӧр Микайлӧ дінӧ. — Шыш чукӧр ӧд сӧмын тадзи вӧчлӧ. Медбурсӧ босьтӧны да пышйӧны... А ті!.. Кутшӧм нӧ та бӧрын ті йӧз!

— Кывзы, Ӧльӧксан дядь, тэныд медуна колӧ али мый, али нӧ завидь лои? — дӧзмӧмпырысь вочавидзис сылы Митипор Микайлӧ. — Кор нӧ ми удитам сэтысь став лӧп-ёгсӧ чукӧртны? И сідзи нин грӧшъяс мынтӧны!..

— Эк, Микайлӧ, — торкис сійӧс Ӧльӧксан. — Юрыд кушмыны нин заводитӧма, а сідзи абу тӧлк вылад и волӧмыд. Важӧн ӧд тэнад батьыд эз сӧмын грӧш вылӧ уджав! Сійӧ эськӧ тэнӧ велӧдіс...

Сідзи скӧр сьӧлӧмӧн и муніс Ӧльӧксан стрӧитчысьяс дӧрысь. Эз гӧгӧрвоны найӧ ӧта-мӧднысӧ. Кӧть эськӧ ӧти сиктын чужлісны-быдмылісны. Оз кужны мӧвпыштлыны тайӧяс, мый налӧн нӧвина бӧрын зэв дыр бур вӧрыс оз пет. Кытысь сэсся бурас найӧ вермасны велӧдны ассьыныс челядьнысӧ. Батьяс кодьныс жӧ ӧд и быдмасны. Ӧнія жар пӧраас ӧд тайӧ пӧжаръясыс йӧз вӧсна жӧ артмӧны. Водзтіджык ёнджыкасӧ карсаясӧс вӧлі мыжалӧны. А видзӧдлыны кӧ, и сиктсаясыд талун абу ёна бурджыкӧсь.

Некымын лун сайын на Ӧльӧксан дінӧ матыстчыліс сиктса юралысь Пётр Иванович:

— Ӧльӧксан дядь, гашкӧ, ветлан тшӧтш Ыджыдъягӧ кусӧдчыны. Кодкӧ, дерт жӧ, карса, биасьӧма, да мӧд лун нин оз вермыны бисӧ венны...

— А мыйӧн тӧдан, мый карса? — торкис сійӧс Ӧльӧксан. — Сиктад абу жӧ ныжджыкӧсь!

— Но ӧд ас сиктсаыд ас войтырлы та ыджда грек оз жӧ вӧч, — быттьӧ юаліс сылысь Пётр Иванович. — Сылы ӧд тані овнысӧ?

Нинӧм эз шу юралысьлӧн кывъяс вылӧ Ӧльӧксан. Мортыс том на. Зэв на ёна эскӧ быдӧнлы. Уджыштас да кутас гӧгӧрвоны. А сійӧс, Ӧльӧксанӧс, он нин пӧръяв. Верстьӧыд талун вӧрад, гашкӧ, и видзчысьыштас. А челядь кӧ сэтчӧ веськаласны? Некымын лун сайын Ыджыдъягас тшак корсялігмоз сиктысь быдса арава зонпосни ветліс. Кызвыныс вомсьыс чигарка оз нин лэдзлы. А вӧрад некодысь повны. Кӧть помся шпуткы-курит. Но видлы та йылысь налӧн бать-мамлы висьтавны, мый челядьыс пӧжар вермасны вӧчны!..

... Бура дыркодь ковмис кусӧдчыны сэки Ӧльӧксанлы мукӧд войтыркӧд тшӧтш. Бур, мый яг бокас шор вӧлі визувтӧ да сэтчӧ ыркӧдчыны петавлісны. А эськӧ гортӧдзыс эз во. И аддзис ӧд сійӧ сотчӧмин боксьыс и шыбитӧм чигарка помъяс, и кодлыськӧ зэв мича лӧз картуз, и бипур места. Тыдалӧ, зонпосниыд вильшасигмоз ӧзтылӧмаӧсь бипурсӧ, но помӧдз абу кусӧдӧмаӧсь. Челядьыд челядь и эм. Сэк жӧ ӧнія кос пӧраад ӧти би кинь тырмымӧн, мед ыджыд грек вӧчны. Яла нитшкыд ӧд дзик порок кодь. Кок улад дзажакылӧ, сэтшӧм кос. Сэсянь, тыдалӧ, и заводитчӧма пӧжарыс.

И тӧдіс Ӧльӧксаныд мича лӧз картузыслысь кӧзяинсӧ. Но некодлы та йылысь эз висьтав, а ӧдйӧджык сюйис зептас. Суседъяс пиыслӧн, ичӧт Венялӧн, вӧлӧма. Кодкӧ лун на гозъя ньӧбисны мича картузсӧ лавкаысь пиыслы козин пыдди. Сусед гозъяыс скӧт дорын уджалӧны. Гортаныс вой улас сӧмын волывлӧны. Со и дӧзьӧртӧмӧсь челядьныс. Мый кӧсйӧны, сійӧ и вӧчӧны. Водзті ӧд кӧть ичӧтсяньыс татшӧмъясыдлы сиктад удж аддзылісны. Торйӧн нин гожӧмнад. А ӧні и верстьӧясыс со уджтӧмалӧны. И некодлы челядьӧдз мог абу.

Рытнас нин Ӧльӧксан корис ичӧт Веняӧс ас ордас.

— Тэнад картузыс? — стрӧга юаліс детиналысь.

— Менам, — чӧла вочавидзис повзьӧм детина. — Мамӧ менӧ видіс нин, мый вошті кытчӧкӧ...

— На да эн коль кытчӧсюрӧ, — картузсӧ сетігмоз шуис Ӧльӧксан. — А вӧрӧ сэсся энӧ лысьтӧй ветлывлыны. Тіян мыж вӧсна ӧд Ыджыдъягыс сотчис. Куритчӧмныд! Бипур нӧшта пестылӧмныд!

— Ми эгӧ нарошнӧ вӧчӧй, — правдайтчис ичӧт Веня синвасӧ чышкалігмоз.

— А биыд оз юась, нарошнӧ али эн вӧчӧй. Но мӧдысь сэсся мед верстьӧястӧг вӧрӧ эз вӧв мунӧма!

— Ог, ог, — кокнипырысь нин лолыштіс детина керкаысь петігмоз.

Мый татчӧ шуан! Челядьыд челядь и эм. Тайӧ, гашкӧ, кыдзкӧ и гӧгӧрвоас. Но кыдзи нӧ велӧдыштны сэтшӧм верстьӧясӧс, кодъяс збыльысь немтор оз кӧсйыны гӧгӧрвоны.

Со войдӧрлун сійӧ шойччигмоз шуис мӧдлапӧлӧ вуджавны, мырпом видзӧдлыны. Мырпом нюрӧдзыс колӧ яг вуджны. Восьлалӧ Ӧльӧксан яг кузя, видзӧдӧ да, сылы паныд лои ас сиктысь тӧдса мужичӧй Пимна, коді некӧн оз уджав, мый Ен сетас, сійӧн и вердчӧ. А вомас чигаркаыс ӧгыр моз сотчӧ. Эз ло лӧсьыд весиг Ӧльӧксанлы.

— Кывзы, другӧ, он тӧд, кӧні мырпома нюрыс, — шыӧдчис Пимнаыд Ӧльӧксан дорӧ, быттьӧ сідзи и колӧ. — Висьталісны, мый неылын. Корси-корси, а эг аддзы...

Видзӧдӧ Ӧльӧксан Пимна вылӧ и ыджыд скӧрлун кыпӧдчӧ сылӧн сьӧлӧмын. Со татшӧм вӧр радейтысьясыс ӧд и сотӧны пармасӧ. Вӧрсӧ прамӧя оз тӧдны, а сэтчӧ жӧ нырсӧ сюйӧны. Мырпомыд, дерт, кын на. Кыннас и ӧктас тайӧ немортыд, нуӧдан кӧ аскӧдыд, да нӧшта ошйысьны кутас. Тэнӧ жӧ йӧйӧн шуас.

Нинӧм эз шу воча Ӧльӧксан, зэв ӧдйӧ кыскис мужичӧй вомысь чигаркасӧ да тальыштіс сапӧга кокнас. Мӧдыс виччысьтӧмысла весиг повзьыштіс:

— Тэ мый вӧчан?..

— Мый, мый!.. — нерыштіс сійӧс Ӧльӧксан. — Коді нӧ татшӧм кос жарнас ягын куритчӧ.? Сотны али мый сійӧс кӧсъян?

— Нинӧм на оз ло тэнад ягыд, — дӧзмискодь Пимна. — Аддзысьӧма милиционер. Мый кӧсъя, сійӧс и вӧча...

— Кывзы, дона другӧй, — эз вермы терпитны сэки Ӧльӧксан. — Либӧ пыр жӧ эновтан ягсӧ, либӧ ме шутёвта ассьым ёртъясӧс да найӧ тэныд пуж петкӧдласны. Тані неылынӧсь и эмӧсь...

— Муна, муна, — сӧдзӧдіс пинь пырыс Пимна. — Коркӧ аддзысьлам на тэкӧд...

— Восьлав, восьлав водзлань, — стрӧга шуис Ӧльӧксан ылыстчысь нин Пимналы.

Но кыдзи татшӧмъяссӧ сэсся велӧдан, мам-батьыс кӧ найӧс эз сяммыны тӧлк вылӧ пуксьӧдны? Дерт, мырпомтӧ тӧрыт Ӧльӧксан эз вот. Кын бока. Гортас водзкодь на и воис. Пажын бӧрас нин аддзис, кыдзи буретш мӧдлапӧвса яг весьтас тшын сюръя кутіс кыпӧдчыны. А сэсся и самолёт пондіс гӧгравны. Рытнас нин сиктын кывсис, мый збыльысь ягас ӧзйылӧма да карса парашютистъяс бисӧ кусӧдӧмаӧсь. «Код тӧдас, Пимна вӧснаыс пӧжарыс лои али жӧ мӧд ӧзтіс вӧрсӧ. Ӧні ӧд татшӧм лешакыд уна ветлӧ», — мӧвпаліс мӧд асывнас Ӧльӧксан. Но сійӧ аддзис нин, мый мӧдлапӧвса ягын, тӧрытъясьыс бокынджык, бара кутіс тшын сюръя кыпӧдчыны. «Кӧть нуръясьыштны ӧдйӧджык лоӧ, а то бара кусӧдчыны корасны», — шуис аслыс Ӧльӧксан да ӧдйӧджык пырис керкаас. Гӧтырыс дасьтӧма нин вӧлі пызан вылас. И збыльысь, эз на удит сійӧ чеччыны пызан сайысь, локтісны нин корны. Быттьӧ тӧдсьӧма.

Тайӧ рытас Ӧльӧксан ӧдва воис гортас, сэтшӧма мудзсьӧма. Но, гашкӧ, эз тайӧ мудзыс сідзи ви сійӧс, кыдзи кодлӧнкӧ идӧртӧмлуныс, кокни руыс. Кужасны ӧмӧй татшӧмъясыс мӧвпыштлыны, мый налӧн пӧльясыс вӧліны пармаас медся бур кӧзяинъясӧн да видзлісны сійӧс быдсяма омӧль синъяссьыс. Кыдзи жӧ мӧд ногыс? Пармаыс ӧд и вердліс, и кӧмӧдліс-пасьтӧдліс. Сытӧг сиктсалы олӧмыс эз вӧв. А ӧні тай, мыйлакӧ, вунӧдны кутісны та йылысь талунъя олысьясыс. Весиг оз гӧгӧрвоны, кутшӧм ыджыд лёк вӧчӧны. Кодкӧ нӧ накажитас оз найӧс таысь? И скупиник синва мольяс кутісны дзӧвкъявны Ӧльӧксанлӧн чужӧм вылын тайӧ шог мӧвпъяс бӧртиыс.

— Сэсся некытчӧ ог лэдз, — ропкӧдчис сэк кості гӧтырыс. — Аддзӧмаӧсь, кодӧс ыстыны кусӧдчыны. Мед найӧ котраласны, кодъяс ӧзтісны...

Ӧльӧксан нинӧм эз шу гӧтырыслы. Сӧмын чӧла кывзіс сійӧс... А войнас бара вӧтасис: быттьӧ пасьтала нин сотчӧ сиктгӧгӧрса пармаыс да биыс кӧсйӧ ньылыштны сиктнысӧ. Котралӧ Ӧльӧксан гӧтырыскӧд да ас сиктсаяскӧд, зільӧ вӧтлыны бисӧ керка бердысь. А енэжсянь грӧзитӧ чуньяснас важ коми войтырлӧн вӧрса енмыс да пель чунӧдана гӧлӧсӧн горзӧ:

— Тайӧ ме тіянӧс накажиті сыысь, мый веськодьпырысь оланныд, мый вунӧдны кутінныд бать-мамъясыдлысь бурсиӧмъяссӧ, урӧстанныд ассьыныд му вывнытӧ. Кытчӧдз тайӧс онӧ гӧгӧрвоӧй, сэтчӧдз тіян оз кут ладмыны олӧмныд!..

... Садьмис тайӧ кывъяс бӧрас Ӧльӧксан. Оз прӧста, вӧлӧмкӧ, Вӧрсаыд чунӧдана гора гӧлӧсӧн сёрнит. Ывлаын зэв чорыда гымаліс да ведраысь моз кисьтіс-зэрис.

И Ӧльӧксанлы лои кокниджык лов вылас. Мӧвпыштіс, мый выліса канцелярияас век жӧ кылісны сылысь уна лунся кевмысьӧмсӧ да, ен сыкӧд, водзӧ сэсся, гашкӧ, мыйкӧ бурланьӧ кутас вежсьыны. Век жӧ тай надея бур вылас кутан-а.

Гижысь: 
Гижӧд
А вӧрыс ыпъялӧ-сотчӧ
Жанр: 
Гижанін: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1