АГНИЯ ИВАНОВНА


МТС-са директор, латшкӧсіник тушаа, бритӧм юра, шӧр арлыда мужчина пукаліс аслас кабинетын да тэрыба мыйкӧ гижис.

Кыліс телефонлӧн ёсь звӧнок. Сійӧ привычнӧй киӧн босьтіс трубка.

— Алло! Васькин кывзӧ! А, тайӧ тэ, Кузьма Кузьмич? Чолӧм, чолӧм! Кӧйдыс кузяыд?.. Талун вайисны пароходӧн. Тіян колхозӧ быдса пуд ыстам. Да, пуд! Дзик пыр машина петас. Туйыс, шуан, вывті омӧль? Гашкӧ, кыдзкӧ воӧдчасны. Аски жӧ кӧдзӧй, а то сёрманныд. Эн гӧгӧрво? Аски жӧ, мися, тайӧ сортӧвӧй кӧйдыссӧ колӧ кӧдзны. Участокыд дась? Но, но! Рытнас, сідзкӧ, виччысь машина... Движоктӧ ремонт вылад ыстан шофёрыскӧд: сійӧ тыртӧг кутас локны...

Эз на удит директор помавны сёрнисӧ — коридорсянь кыліс таркнитӧм шы.

— Пырӧй! — Васькин бергӧдчыштіс.

Ӧдзӧс дорын сулаліс МТС контораса стӧрӧжика Агния Ивановна Онькова, ар нелямын вита, шӧркодь тушаа нывбаба, кодлӧн писти висьӧмысь чужӧмас и ныр йылас тӧдчисны посньыдик гуранъяс.

Кузьма Кузьмичкӧд ӧти-мӧдтор йылысь телефон пыр сёрнитыштӧм бӧрын Васькин пуктіс трубкасӧ да шыасис Онькова дінӧ:

— Агния Ивановна, шыӧдчӧмтӧ тэнсьыд видзӧдлі. Вежон кежлӧ позьӧ ветлыны гортад.

— Аттьӧ, Роман Петрович, — юрсӧ копыртыштліс сійӧ. — Зэв ыджыд аттьӧ. Нёль во нин эг вӧв гортын.

— Буретш Почимӧдз ӧні кутас мунны машина. Тэд, буракӧ, сэсянь абу нин ылын?

— Куим верст лыддьӧны.

— Мун, сідзкӧ, чукӧстлы шофёрӧс.

Агния Ивановна крута бергӧдчис да кыв шутӧг петіс. Васькин малыштіс бритӧм юрсӧ, гурйыв восьтіс ӧшинь. Ывласянь пӧльыштіс небыдик тувсов тӧв. Енэжыс вӧлі кымӧртӧм, сэзь. Воздухсьыс ӧвтіс чӧскыд дук.

— Корин менӧ, Роман Петрович?

— Да, — лӧз ной гимнастёркасӧ паськыд тасма улӧ сюйыштіс Васькин да вешйис ӧшинь дорысь.

Шофёр кисӧ чышкыштіс комбинезонас, сэсся сьӧкыда пуксис. Сылы позис сетны кызь вит арӧсысь не унджык. Васькин кодь жӧ латшкӧсіник тушаа, паськыд пельпомъяса, ён мускулъяса. Шыльыда бритӧм гӧгрӧс чужӧмас ворсіс алӧй вирпас. Серӧй кепка увсьыс тыдаліс дженьыдик рыжӧй юрси. Хромӧвӧй сапӧгыс щӧткаӧн ниртӧмысь лӧсталіс югыд самӧвар моз.

— Машинаыд дась?

— Дась.

— Складысь ӧні жӧ босьтан дас квайт килограмм кӧйдыс да пырысь-пыр сійӧс нуан Почим колхозса председательлы.

— Кузьма Кузьмичлы?

Агния Ивановна сюся видзӧдліс шофёрлань, вежсис чужӧм вылас.

— Да, Кузьма Кузьмичлы.

Гриша кыпӧдчис улӧс вылысь, но Роман Петрович тшӧктіс бӧр пуксьыны.

— Кывзы помӧдз да вӧлисти, — ӧлӧдіс сійӧс директор. — Тайӧ кӧйдыссӧ миянлы Москвасянь учёнӧйяс ыстісны. Дзик выль сорт кӧйдыс. Нуны колӧ ӧкуратнӧя, мед ни ӧти тусь некытчӧ эз вош. Почимӧ воӧдчан талун жӧ.

— Туйыс кӧ абу сэтшӧм омӧль, рыт кежлӧ, дерт, позьӧ воны, — синсӧ читкыраліс шофёр.

Агния Ивановна, коді ӧнӧдз сулаліс порог дорын да эз шыасьлы ни ӧти кывйӧн, вӧсньыдик гӧлӧсӧн шуис:

— Кысь нӧ ӧні бур туйыс, Гришенька. Сэтчӧ жӧ зэрис.

Роман Петрович матыстчис шофёр дінӧ.

— Туй омӧль, но ме надейтча тэ вылӧ, Григорий Андреевич.

Директорлӧн «Андреевичӧн» ыдждӧдлӧмыс, тыдалӧ, шофёрлы воис сьӧлӧм вылас: чужӧмыс тыри нюмӧн. Роман Петрович ӧзтіс папироска да заводитіс ветлӧдлыны небыдик ковёр кузя.

— Но кыдз?

— Кутам старайтчыны, — вочавидзис Гриша.

Пызан вылысь Васькин босьтіс пакет да мыччис шофёрлы.

— Тані инструкция. Эн вошты. Председательыслы сетан. Пакетсьыс да кӧйдыссьыс босьтан сысянь расписка. Бӧрсӧ локтігӧн колхозысь МТС-ӧ ваян движок. Кузьма Кузьмичкӧд ме та йылысь сёрниті нин.

Шофёр довкнитыштіс юрнас, босьтіс пакетсӧ да тэрыба сюйис комбинезон зептас.

— Да ещӧ ӧтитор, — дум вылас уськӧдіс Роман Петрович. — Аскӧдыд тшӧтш босьтан Агния Ивановнаӧс. Сійӧ гортас мунӧ батьсӧ видлыны. Буксуйтны кӧ кутан, отсыштас тэд. Менам ставыс.


* * *


МТС-сянь Почимӧдз лыддьӧны квайтымын километр. Тракт нюжӧдчӧма синмӧн судзтӧм паськыд парма пӧлӧн. Кузь вӧлӧкӧд мунігӧн паныдасьлӧ сӧмын ӧти ичӧтик сикт.

Кор Гриша да Агния Ивановна петісны туйӧ, вӧлі нин лун шӧр кад. Тувсов шонділӧн югӧрыс вӧччис машина бӧрся да малаліс сійӧс небыдик кинас.

Войнас крута зэрӧмысь туйвывса гуранъясын бузвидзис ва, коді шонді водзын дзирдаліс зеркалӧ моз. Важиник «полуторка» кӧтасьӧм туй кузя муніс надзӧн. Гриша чорыда кутіс рульсӧ аслас вына киын, поліс машинасӧ бӧрӧздаӧ лэдзӧмысь.

Агния Ивановна пукаліс шофёркӧд орччӧн да думайтіс гортсаяс йывсьыс, жалитіс батьсӧ, коді дыр кад нин висис. Сійӧ вӧлі пасьтасьӧма сэтшӧм жӧ прӧстӧя, кыдзи пасьтасьліс и уджалан лунъясӧ: дженьыдик сьӧд пальто, кодлӧн морӧсыс заводитӧма нин едждыны, гӧрдов рӧма паськыд сарапан, кутшӧмӧс новлӧны Емва вожын, гырысь серъяса шерстянӧй чышъян, код тупкис шочиник русӧй юрсисӧ, да кусыньтӧм гӧленя ялӧвӧй сапӧг, абу на ёна важ, но абу нин и выль.

— Гуранъясӧдыд видзчысь, а то жугӧдан машинатӧ, — корсюрӧ сійӧ сӧветуйтліс Гришалы.

Паныдасьліс кӧ джуджыд чой, Агния Ивановналӧн руд синъясыс шофёр вылӧ ӧзйыштлісны.

— Надзӧнджык таті.

— Полан? — скоростьсӧ переключитігӧн серӧктыштіс Гриша.

— Менам бать частӧ шулывлӧ: надзӧнджык мунан — ылӧджык воан.

Шофёр нинӧм эз вочавидз. Агния Ивановна бергӧдіс юрсӧ веськыдвылӧ да кутіс видзӧдны туй пӧлӧн быдмысь пуяс вылӧ, кодъяс муртса на заводитӧмаӧсь вевттьысьны посньыдик виж коръясӧн.

Сук вӧраинын да ньывкӧс местаясын шочиника тыдовтчылісны сьӧдасьӧм лым пластъяс, кодъясӧс шонді абу на удитӧма ньылыштны. Посъяс увті бузгисны сімӧм кӧрт рӧма паськыд шоръяс.

Кымын водзӧ мунісны найӧ, сымын ёнджыка омӧльтчис туйыс. Сёйӧдджык местаясӧд вӧлі сэтшӧм вильыд, мый ковмис вуджны медічӧт скорость вылӧ. Тыртӧм машина кутіс буксуйтны пыр частӧджык. Гриша петіс терпениесьыс да, стӧрӧжикаысь яндысьтӧг, лёк кывъясӧн кутіс видчыны дорожнӧй отделса уджалысьяс вылӧ.

— Прӧста видчан, Гриша.

Шофёр мыйкӧ кӧсйис вочавидзны, но сэки «полуторка» крута бергӧдчис места вылас да бӧр кӧлесаяснас бузгысис джуджыд бӧрӧздаӧ. Агния Ивановна чорыда зутшкысис юрнас. Гриша тэрыба выключитіс мотор да, парсӧ курччӧмӧн, чеччыштіс туй вылӧ.

— Эн доймы? — тіралан гӧлӧсӧн юаліс сійӧ.

— Эг.

Онькова дыр на эз вермы петны машинасьыс, чеччаніныс туй вылас вывті вӧлі няйт. Гриша видчис воддза дорсьыс ёнджыка, сэсся шуис:

— Воим, буракӧ, Ивановна.

— Чайтан, ог вермӧй петны?

Вель дыр кыкнанныс чӧв олісны.

Енэж ӧні эз нин вӧв асывводзсакодь сӧдз. Парма весьтӧд шлывгисны посньыдик кымӧр пластъяс.

— Мед кӧть кӧйдысным эз киссьы, — кок чунь йылас кыпӧдчылӧмӧн машина кузовӧ видзӧдліс Агния Ивановна. Кӧйдыс мешӧк куйліс важ местаас на.

Шофёр да Онькова судзӧдісны кузовысь зыръяс, заводитісны весавны мусӧ бӧр кӧлеса увсьыс, коді джынвыйӧ пукаліс няйтын.

Гриша вель унаысь нин пуксьыліс руль сайӧ, а машина некыдз эз кӧсйы вӧрзьыны. Кӧлеса улас сюйисны кражъяс, потш помъяс, но и тайӧ эз отсав.

Час-кык сайӧ найӧ ноксисны сэні. Медбӧрын машина лои перйӧма. Сійӧ выльысь нин шердйис омӧлик туйӧд. Телеграфнӧй столбъяслӧн вуджӧръясыс ӧні кажитчисны ёна кузьджыкӧсь. Стеклӧ костӧд кабинаӧ визула писькӧдчис лун тӧв. Сійӧ гильӧдіс чужӧм, ныр пытшкӧс.

Агния Ивановналы дум вылас уси МТС-са директорлӧн шофёркӧд сёрниыс. «Збыль ӧмӧй Почимын Мишарин уджалӧ. Оз вермы лоны. Сійӧ жӧ Сыктывкарын вӧлі служитӧ. Мӧд, тыдалӧ, кодкӧ... Кузьма Кузьмичьясыд жӧ унаӧн эмӧсь».

Недыр муныштӧм бӧрын тыдовтчис ичӧтик сикт. ХТЗ трактор мурзігтырйи ас бӧрсяыс кыскис сьӧкыд плуг.

— Гӧрӧны-кӧдзӧны нин бур йӧзыс, — муяс вылӧ видзӧдліс Онькова. — Мед кӧть ми ог жӧ сёрмӧй кӧйдыснад. Со мый дыра лои сулавны.

— Ог сёрмӧй, — спокойнӧя вочавидзис шофёр.

Онькова нёровтчыштіс сидение мыш вылӧ, шуйга кинас тупкис синъяссӧ да дыркодь чӧв олыштӧм бӧрын юаліс:

— Почим колхозас нӧ кутшӧм Кузьма Кузьмич председательыс?

— Мишарин... Кузьма Кузьмич, — бергӧдчывтӧг шуыштіс Гриша. — А тэ сійӧс тӧдан али мый?

Оньковалӧн киясыс дрӧгнитісны, чужӧм кузяыс исковтіс гӧрд визь. Сійӧ юрсӧ лэдзис увлань да надзӧникӧн ӧтветитіс:

— Мишариныс коркӧ менам верӧс вӧвлі.

— Тэнад?! — чуймӧмӧн видзӧдліс сы вылӧ шофёр.

— Менам. Кызь во коли сэсянь.

Агния Ивановна чабыртіс чышъян тугсӧ, чышкыштіс вом дорсӧ, а сэсся кыдзкӧ неокотапырысь заводитіс.

— Эг лӧсялӧй характерӧн. Ме вӧлі раминик, омӧля велӧдчӧма, мукӧдъяс моз абу мича... Кузьмалы регыд мустӧмми. Муніс сійӧ кык во кежлӧ велӧдчыны, а сэні сэсся гӧтрасьӧма мӧд вылӧ. — Онькова веськӧдыштіс сарапан вывсьыс чукырсӧ, кыпӧдыштіс юрсӧ. — Сьӧкыд первойсӧ вӧлі. Ок, кутшӧм сьӧкыд! Нэм чӧж, тыдалӧ, ог вермы вунӧдны Кузьма вылӧ ӧбидасӧ.

— А ме ногӧн, Мишарин абу шыбитана морт. Во джын на уджалӧ, а колхозыс дзикӧдз вежсис.

— Уджсьыд Кузьмаыд оз пов. Ме, гашкӧ, та вӧсна и радейтлі сійӧс.

Гуранъяс, мылькъяс Гришалысь тыртӧм машинасӧ шыблалісны пыр частӧджык.

— А челядьныд эз вӧв? — интересуйтчис Гриша, кор Онькова дугдіс висьтавны.

— Эм ӧти ныв. Кызь куим арӧс таво тыри. Печораын ӧні сійӧ велӧдӧ.

— Отсаліс жӧ ӧд Кузьма Кузьмичыд нывтӧ быдтыныд?

— Сы вылӧ та кузя норасьны ог вермы. Но отсӧгысь ӧтдор Аннушкалы колӧ вӧлі и бать. А Кузьма та йылысь сэки эз думыштлы.

Гриша бергӧдчыштліс став тушанас, кӧсйис на мыйкӧ юавны, но сійӧ жӧ здукас машина чорыда сатшкысис гуранӧ. Водз кӧлесаяснас кучкысьӧмысь ставнас дрӧгнитліс да мыйкӧ чорыда трачмуні. Метр-мӧд исковтӧм бӧрын «полуторка» ас дінсьыс сьӧлыштіс шапка пасьта еджыд тшын ёкмыль да пыр жӧ сувтіс.

Шофёр мыжа морт моз эновтіс кабина, заводитіс видлавны машинасӧ. Агния Ивановна пукаліс зумыштчӧмӧн.

— Рессораыс чегӧма, — мый вынсьыс Гриша чужйис кӧлесаӧ сапӧг нырнас.

— Водзӧ мунны, сідзкӧ, оз позь?

— Дерт, оз, — шофёр сулаліс коксӧ паськӧдӧмӧн да гораа видчис.

— Мый кутам вӧчны? — юаліс Агния Ивановна.

— Вӧчны нинӧм. Почимӧдз тасянь кызь кык километр. Запаснӧй рессора абу.

— Кӧйдыснад кыдзи?

— Мый кӧйдыснас? — эз гӧгӧрво Гриша.

— А колхозын ӧд сійӧс виччысьӧны.

Шофёр пыдісянь ышловзис, скӧрысла нетшыштіс юрсьыс кепкасӧ. Агния Ивановна петіс машинаысь. Чегъялыштіс лыс лапъяс, сэсся пуксис бӧрӧзда бокӧ да кутіс видзӧдны Гриша вылӧ. А син водзас сідзи и бергаліс Кузьмалӧн чужӧмыс. «Сідзкӧ, Почимын сійӧ. Но и мед. Кутшӧм ӧні меным сыӧдз мог. Ог весиг кӧсйы паныдасьнысӧ... Аннушкаӧй быдмис. Бур йӧзыс отсалісны сылы велӧдчыны. Ачым ола ог омӧля. Бура уджалӧмысь медальӧн наградитісны».

Унатор йылысь на эськӧ думайтіс Агния Ивановна, но синъясыс мыджсисны машина кузовӧ, кӧні куйліс кӧйдыс. «Коді нӧ нуас Почимӧ тайӧ кӧйдыссӧ? Мый шуасны райкомын да МТС-ын, Гриша вӧсна колхозын кӧ сёрмасны кӧдзны? Москвасянь со кӧйдыссӧ ыстӧмаӧсь. Профессоръяс, колӧкӧ, войяссӧ эз узьны, ӧти-ӧти тусьӧн, гашкӧ, сійӧс чукӧртісны».

Шонді воши тшӧтшкӧс юра ылі вӧр сайӧ. Надзӧникӧн шлывгисны посньыдик ді кодь кымӧр пластъяс. Найӧ быттьӧ полісны ӧта-мӧдсӧ панйыны. Гриша некымынысь на видлаліс жугалӧм рессорасӧ да быд пӧрйӧ вочавидзліс ӧтитор: «Некутшӧм надея абу». Щӧть моз сулалысь рыжӧй юрсиыс сылӧн машина улӧ унаысь пыралӧмысь сьӧдасис.

— Мый кутам вӧчны? Мый вӧчны? — дугдывтӧг кытшлаліс-жӧдзис машина гӧгӧр да шуаліс Гриша. — Роман Петровичӧс подведиті. Видчыны кутас...

Агния Ивановна чеччис бӧрӧзда бокысь да сарапан вывсьыс пыркнитіс ёгсӧ:

— Пуд кӧйдыстӧ и подӧн на позяс нуны.

— Подӧн! Кызь кык километрсӧ?

— Сьӧкыд, дерт, но нинӧм он вӧч.

— А машинасӧ ӧтнассӧ он коль!..

— Машина дорӧ кольччан тэ, а ме кӧйдыссӧ нуа, — сэтшӧм жӧ спокойнӧя вочавидзис Агния Ивановна.

Шофёр калькнитіс вомсӧ да гӧгӧрвотӧма видзӧдліс Онькова вылӧ, думнас век на эз эскы сылы. Онькова гӧгӧрвоис тайӧс да выльысь шыасис:

— Кывлін, мый висьталіс асывнас Роман Петровичыд: рыт кежлӧ пӧ кӧйдыс мед вӧлі колхозын.

— Пола ме, Ивановна, он вермы тэ подӧнтӧ нуны, — чӧв олыштӧм бӧрын шыасис шофёр. — Ылын ӧд Почимӧдзыд! Да и регыд вой пуксяс.

Агния Ивановна эз дыр вочавидз, видзӧдліс векньыдик туй вылӧ, кыті ковмас сылы восьлавны войбыд, сэсся ышловзис.

— Шуштӧм, дерт, нывбаба мортлы вой кежлӧ вӧлӧкӧ петны, но ӧд кӧйдыссӧ колӧ нуны.

Вӧр йывті кыпӧдчис еджыд ру. Ывлаын лои тӧдчымӧн ыркыдджык.

— Но, мый чӧв олан? — мудзыштӧм коссӧ веськӧдыштіс Агния Ивановна. — Сэні жӧ виччысьӧны кӧйдыссӧ.

— Тэ жӧ Кузьма Кузьмич вылӧ лӧгалан, — няйтӧсь сапӧг вылас видзӧдліс Гриша. — И верман лӧг кузя...

Агния Ивановна зумыштчис, кисӧ пуктіс коскас, сэсся стрӧга видзӧдліс шофёр вылӧ.

— Кӧйдыссӧ ме нуа Почимса колхозникъяслы, а ог Кузьмалы.

Гришалы яндзим лои аслас кывъясысь. Минут дас мысти Онькова торйӧдчис машина дінысь да ӧтнасӧн петіс кузь вӧлӧкӧ. Мышкас сылӧн тыдаліс кӧйдыс тыра мешӧк. Туй вылын сулалысь шофёр ылӧдз колльӧдіс сійӧс синъяснас.


* * *


Онькова восьлаліс нин матӧ квайт километр. Кӧйдыс мешӧк, коді первойсӧ кажитчис кокни, вочасӧн сьӧктаммис. Пӧсялӧмла Оньковалы лоис разявны пальто кизьяс. Гоз-мӧдысь нин ковмис пуксьывны шойччыны.

Туй пӧлӧн сулалысь веськыд пуяс вӧйтчисны войся рӧмыдӧ. Гӧгӧр лои шыч ни рач. Унмовсис парма. Тыдалӧ, и сійӧ мудзис кузь лун чӧж шувгӧмысь. Агния Ивановна век восьлаліс и восьлаліс. Корсюрӧ кылыштліс войся пӧткаяслӧн чуксасьӧмыс да тувсов шоръяслӧн бузгӧмыс. Кымын водзӧ муніс сійӧ, сымын ёнджыка кутіс мудзны, кокъясыс дугдывтӧг крукасьлісны. Жарысла косьмис вом пытшкӧсыс. Чужӧм вывсьыс войталіс ва. Кок улӧ веськавлісны ва гуранъяс, мылькъяс, восьлавны ковмис видзчысьӧмӧн. Сэк жӧ некыдз эз вермы ас дінсьыс вӧтлыны Кузьма йылысь думъяссӧ. Ӧбидаыс, коді вӧлі вунӧма нин кызь во чӧжӧн, ӧні выльысь дойдіс сылысь сьӧлӧмсӧ. Збыль ӧмӧй ковмас паныдасьны сылы вӧвлӧм мужикыскӧд. «Мый нӧ ме нервничайта нинӧм абусьыс, — асьсӧ бурӧдіс Агния. — Колӧкӧ, Кузьма абу и гортас».

Агния Ивановна кӧть войдӧр и унаысь нин вуджлывліс тайӧ кузь вӧлӧксӧ, век жӧ войнад вӧлі кыдзкӧ шуштӧм. Туйыс буретш ӧні муніс вӧр пӧвстӧд. Веськыдвылас тыдалісны багатыр кодь ён козъяс, пашкыр шапкаа пожӧмъяс. Шуйгаладорас быдмисны байдӧг кодь еджыд кыдзьяс, вӧсньыдик бадьяс да мукӧд пӧлӧс пуяс, кодъясӧс пемыд вӧснаыс сьӧкыд вӧлі торйӧдны.

Чой паныд кайӧм бӧрын Онькова содтіс воськовсӧ.

Асъя тӧв вӧрӧшитіс шочиник юрси пратьяссӧ, чышъянлысь тугъяссӧ. Мыйкӧ дыра муныштӧм бӧрын паныдасис неыджыд ю. Тувсов ва ыджыд шумӧн исковтіс пос увті. Шор гурансянь ыркнитіс кӧдзыд асъя ру. Агния Ивановна матыстчис пос дорӧ. И сэки ю вылысь, бордйӧн швачӧдчигтыр, кыпӧдчис утка стая. Онькова быдсӧн дрӧгнитліс. Сійӧ важӧн нин эз аддзыв та мында уткасӧ. Уткаяс вылӧ видзӧдігӧн кытчӧкӧ крукасис кокыс и, ачыс эз тӧдлы, кыдзи уси пос вылӧ. Доймис пидзӧсыс. Мешӧкыс чорыда шнёпкысис, ӧта-мӧдыслы вежмӧн горзігтырйи уткаяс вӧчисны ыджыд кытш да лэбисны видзьяслань. Агния Ивановна кинас мыджсьӧмӧн кыпӧдчис, но мыйкӧ кутіс сяргыны сапӧг гӧлень кузяыс пос вылӧ.

— Ак, мешӧкӧй, тыдалӧ, потӧма! — повзис сійӧ.

Мешӧклӧн пыдӧсыс збыльысь вӧлі потӧма. Онькова копыртчис му бердӧ, ӧдйӧ заводитіс чукӧртны киссьӧм кӧйдыс тусьяссӧ, сэсся пӧрччис чышъянсӧ да мешӧксӧ гартыштіс сійӧн.

Кор став кӧйдыссӧ лои чукӧртӧма, ю весьтӧд писькӧдчис нин югыд рӧм, дженьыдик тувсов вой помасис. Агния Ивановна чышкыштіс пӧсялӧм чужӧмсӧ, ещӧ на видзӧдліс ас гӧгӧрыс, эз-ӧ кольны кытчӧкӧ кӧйдыс тусьяс, да мӧдӧдчис водзӧ.

Ловзис парма. Посньыдик лэбачьяс пукалісны пу вожъяс вылын да долыда сьылісны. Туйбокса бӧрӧздаясын ланьтлытӧг кваксісны лягушаяс. Югдӧм бӧрын мунны лои кокньыдджык, но сьӧкыд мешӧк дойдіс пельпомсӧ, а Почимӧдз вӧлі километр вит кымын на.

«Ачым вӧзйыси кӧйдыссӧ нуны, сідзкӧ, нинӧмла и няргыны» такӧдіс асьсӧ нывбаба.

Асъя шонді кыпӧдчис пыр вылӧджык и вылӧджык. Неылын тыдовтчисны нин паськыд муяс. Вежӧдыштӧм рудзӧг ӧзим ворсіс шонді водзын. «Воны жӧ, тыдалӧ, куті», — думыштіс сійӧ.

Час джын мысти Агния Ивановна пырис Почим сиктӧ. Пач трубаясысь пуркйис руд тшын. Сикт вӧлі шызьӧма нин асъя горӧн. Дзуртісны керка ӧдзӧсъяс. Ывла вылын котсісны чипанъяс, увтчисны понъяс. Колхознӧй пастук, кузь плетьӧн ӧвтчигтырйи, вӧтліс мӧсъясӧс вӧрӧ.

— Дедушка, кӧні нӧ тіян колхоз правлениеыд? — мудзӧм гӧлӧсӧн шыасис Онькова.

— Правление?.. Со веськыдвылас витӧд керкаыс, — плеть пунас индіс пастук.

Кымын матынджык кутіс лоны колхоз правление, сымын ёнджыка тіпкис сьӧлӧмыс. Оньковаӧс повзьӧдліс Кузьмакӧд аддзысьӧмыс. «Кыдзи паныдася сыкӧд? Сійӧ, кӧнкӧ, выль семьяад важӧн нин вунӧдіс менӧ. Куим челядь пӧ тай...»

Правление вӧлі ӧти судта пу керкаын. Вит ӧшинь видзӧдісны туйладорӧ. Агния Ивановна кежис сэтчӧ. Мудзӧм кокъясыс некыдз эз кӧсйыны кайны кильчӧ поскӧд. «Ок, кутшӧма мудзсьӧма», — косьмӧм пар дорсӧ нюлыштіс сійӧ да шуйга кинас таркнитіс ӧдзӧс вугйӧ.

— Коді сэні, пырӧй! — стен сайсянь кыліс ён мужскӧй гӧлӧс.

Агния Ивановна воськовтіс порог вомӧн. Гӧрд сатинӧн вевттьӧм пызан сайын пукаліс ар ветымына, ыджыд тушаа, сьӧд сатин дӧрӧма мужчина. Сійӧ лэптіс юрсӧ, видзӧдліс комнатаӧ пырысь нывбаба вылӧ, и чужӧмыс лои пызан дӧраыс кодь жӧ гӧрд.

— Агния, тэ? — дыр мысти юаліс сійӧ.

Тайӧ вӧлі Кузьма — Оньковалӧн вӧвлӧм верӧсыс. Гӧлӧсыс да видзӧдласыс сылӧн вӧліны пыр на сэтшӧмӧсь, кутшӧмӧн Агния Ивановна тӧдліс кызь во сайын.

— А тэ тільышт синъястӧ, видзӧдлы бурджыка. Гашкӧ, эн на вунӧд... — косакодь вочавидзис Онькова. А ачыс сулаліс порог дорын да эз тӧд, мый вӧчны. Сӧмын кыліс, кыдзи гораа да тэрыба йӧктіс сьӧлӧмыс. Руд синъясыс югнитлывлісны.

Агния быд ногыс старайтчис босьтны асьсӧ киӧ, но некыдз эз вермы. Сылы кажитчис, мый тайӧ ляпкыдик правлениеас сійӧ сулалӧ вель дыр нин.

Кузьма Кузьмич мыйлакӧ разис дӧрӧм кизьсӧ да пызан йӧрсьыс судзӧдіс папирос пачка.

— Кысянь нӧ? — ӧшиньлань бергӧдчӧмӧн куритчигтыр юаліс председатель.

— Кӧйдыс со вайи МТС-сянь...

— Тэ вайин?

Агния Ивановна сэк пельпом вывсьыс джоджӧ лэдзис мешӧк, питшӧгсьыс кыскис ичӧтик пакет да пуктіс пызан помӧ.

— Кӧйдыссьыс да письмӧсьыс гиж расписка. Роман Петрович тшӧктіс расписка босьтны.

Тӧдчӧ вӧлі, кыдзи письмӧсӧ лыддигӧн Мишаринлӧн тіралыштісны киясыс. Агния казяліс тайӧс да синъяссӧ вештіс бокӧ. Сійӧ эз вермы видзӧдны Кузьмалӧн ыджыд кияс вылӧ, кодъяс кутлісны ӧні мӧд нывбабаӧс. Медбӧрын председатель чеччис да петіс пызан сайысь.

— Подӧн вайин?

— Машинаыс жугалі вӧлӧкас. Козъя ёль дорын.

— Жугалі, и тэ мешӧксӧ кызь кык километр ас вылад кыскин?

— Да, — синсӧ лэптывтӧг сёрнитіс Онькова. — Висьтав телефон пыр Роман Петровичлы, медым шофёрыс дінӧ ыстас машина.

— Тӧді кӧ, ме эськӧ вӧлаӧс паныд ыстылі. Кыдзи нӧ татшӧм мешӧксӧ ас вылад? Эз-ӧ нин Роман Петрович прикажит подӧн нуны?

Агния Ивановна вылӧджык лэптіс юрсӧ, сэсся гораа вочавидзис:

— Эз... Некод меным эз сетлы татшӧм приказ.

— Аттьӧ тэныд, Агния, — мыйкӧ дыра чӧв олӧм бӧрын шуис председатель. — Ми ёна нин виччысим тайӧ сортӧвӧй кӧйдыссӧ.

Недыр кежлӧ комнатаын бара лолі чӧв-лӧнь.

— Кыдзи нин сэсся Аннушка олӧ? — ныв йывсьыс гарыштіс председатель, а ачыс бара гӧрдӧдіс.

— Нинӧмла тэныд юасьнысӧ.

— Кыдзи нӧ? Сійӧ жӧ менам ныв.

— Войдӧр колі ёнджыка интересуйтчыны.

— Мый нӧ вӧчан — ӧшыбка лои. Тэ прӧстит менӧ, Агния.

Агния Ивановналӧн плешыс лои чукырӧсьджык. Сійӧ зумыша видзӧдліс Кузьма Кузьмичлы синмас да сёрнисӧ бергӧдіс мӧдлаӧ.

— Ме тэрмася, — шыасис сійӧ. Меным ӧд гортӧдз на колӧ мунны, куим верст...

— Вӧв тшӧкта доддявны, вӧлӧн нуасны, — заводитліс Мишарин, но Онькова эз кут кывзыны.

— Оз ков. Подӧн нин кыдзкӧ воа.

— Пыр на лӧгалан ме вылӧ, Агния? — кыдз вермис меліаліс Кузьма Кузьмич. — Ӧнӧдз ме вылӧ ӧбида кутан?

— А тэ кыдзи думайтан? — гордӧя крапкӧбтіс Онькова.

Кӧйдыс ректӧм бӧрын председатель гижис расписка да мыччис сійӧс Агния Ивановналы.

— Ыджыдысь-ыджыд аттьӧ, Агния. Аттьӧ миян колхозникъяс нимсянь и месянь, — председатель кӧсйис кутыштлыны Оньковалысь кисӧ, но сійӧ крута бергӧдчис, зэлӧдыштіс чышъянсӧ да, кыв шутӧг, петіс посводзӧ.

Кузьма Кузьмич паськыда восьтіс ӧшиньсӧ. Сылы окота лои ещӧ ӧтчыдысь видзӧдлыны важ гӧтырыс вылӧ, чужӧм вывсьыс аддзыны тӧдса чертаяс, кодъясӧс Кузьма важӧн нин вунӧдліс. Но Агния Ивановна восьлаліс тэрыба, юрсӧ вылӧ лэптӧмӧн, весиг ни ӧтчыдысь эз бергӧдчыв бӧрвыв.


Гижӧд
Агния Ивановна
Жанр: 
Гижан кад: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1